دیزل ژنراتورها به عنوان یکی از موثرترین و پرکاربردترین منابع تولید برق در شرایط اضطراری و یا در مکانهایی که به شبکه برق دسترسی ندارند، شناخته میشوند. این دستگاهها با استفاده از سوخت دیزل، انرژی مکانیکی تولید شده توسط موتور را به انرژی الکتریکی تبدیل میکنند. با توجه به تنوع کاربردها و نیازهای مختلف، دیزل ژنراتورها در انواع و مدلهای متعددی تولید میشوند که هر کدام ویژگیها و مشخصات فنی خاص خود را دارند. شناخت انواع دیزل ژنراتور و معیار تقسیمبندی آن تأثیر بسیاری در استفاده و کارایی بالاتر میگذارد.
برای دستهبندی دیزل ژنراتورها، معیارهای مختلفی وجود دارد که هر یک بر اساس نیازها و شرایط محیطی خاص تعیین میشوند. از جمله این معیارها میتوان به تیپ مصرف، نوع مصرف، محیط استفاده، نوع سوخت و قدرت صدای خروجی اشاره کرد. این تقسیمبندیها به کاربران کمک میکنند تا بهترین نوع دیزل ژنراتور را بر اساس نیازهای خود انتخاب کرده و از عملکرد بهینه آن بهرهمند شوند. با ما در ادامه این مطلب همراه شوید تا به بررسی دقیقتر انواع دیزل ژنراتور و معیار تقسیمبندی آن بپردازیم.
دیزل ژنراتور چیست؟
دیزل ژنراتور دستگاهی است که از سوخت دیزل برای تولید برق استفاده میکند. این دستگاه معمولاً از دو بخش اصلی موتور دیزل و ژنراتور تشکیل شده است. موتور دیزل انرژی مکانیکی را تولید کرده و ژنراتور این انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل میکند. عملکرد دیزل ژنراتور شامل چندین مرحله است که با احتراق سوخت دیزل درون موتور آغاز میشود و در نهایت به تولید برق قابل استفاده برای تأمین نیازهای الکتریکی مختلف میانجامد.
اجزای تشکیل دهنده انواع دیزل ژنراتورها
دیزل ژنراتور از مجموعهای از اجزا و سیستمهای مختلف تشکیل شده است که هر یک وظیفه خاصی در تولید و تأمین برق دارند. در ادامه، اجزای اصلی انواع دیزل ژنراتور و عملکرد آنها توضیح داده خواهد شد:
- موتور ژنراتور: موتور دیزل به عنوان منبع اصلی تولید انرژی مکانیکی عمل میکند. این موتور با استفاده از سوخت دیزل، انرژی شیمیایی را به انرژی مکانیکی تبدیل خواهد کرد که سپس به ژنراتور منتقل میشود.
- دینام (ژنراتور): ژنراتور یا آلترناتور، انرژی مکانیکی تولید شده توسط موتور را به انرژی الکتریکی تبدیل میکند. این بخش شامل روتور و استاتور است که با چرخش روتور، جریان الکتریکی در استاتور القا میشود.
- سیستمهای سوخت (تانکر): سیستم سوخت شامل تانکر سوخت، فیلترهای سوخت و پمپهای مرتبط است که وظیفه تأمین سوخت دیزل به موتور را بر عهده دارد. تانکر سوخت مورد نیاز موتور را ذخیره میکند و پمپها آن را به موتور تزریق خواهند کرد. معمولاً ظرفیت مخزن سوخت برای تأمین انرژی 6 تا 8 ساعت کار مداوم کافی است.
- رگولاتور ولتاژ: رگولاتور ولتاژ وظیفه تنظیم و تثبیت ولتاژ خروجی ژنراتور را بر عهده دارد. این دستگاه تضمین میکند که ولتاژ تولیدی در محدوده مشخصی باقی بماند و نوسانات ناخواسته ولتاژ به مصرفکننده منتقل نشود.
- سیستمهای خنککننده و اگزوز: سیستم خنککننده برای کاهش دمای موتور و ژنراتور استفاده میشود تا جلوی داغ شدن بیش از حد آنها را بگیرد. برخی از انواع دیزل ژنراتور از آب یا هیدروژن برای خنکسازی استفاده میکنند. سیستم اگزوز نیز گازهای خروجی حاصل از احتراق را به بیرون از محیط کاری هدایت میکند و آلودگی و صدای موتور را کاهش میدهد.
- سیستمهای روانکاری: سیستم روانکاری برای کاهش اصطکاک و سایش بین اجزای متحرک موتور استفاده میشود. سطح روغن باید هر 8 ساعت بررسی و هر 500 ساعت تعویض شود.
- شارژر باتری: شارژر باتری وظیفه تأمین انرژی لازم برای شارژ باتریهای استارت موتور را بر عهده دارد. این باتریها برای روشن کردن موتور در هنگام راهاندازی استفاده میشوند. شارژر باتری را باید با دقت انتخاب کرد که معمولاً از جنس فولاد ضد زنگ و مقاوم در برابر خوردگی هستند.
- کنترل پنل: کنترل پنل یا تابلو کنترل مرکز فرماندهی دیزل ژنراتور است. این بخش امکان مانیتورینگ و کنترل عملکرد ژنراتور را فراهم میکند و شامل نمایشگرها و دکمههایی برای مدیریت پارامترهای مختلف مثل ولتاژ، جریان، تنظیمات روشن و خاموش کردن، موتورسنج و ژنراتورسنج و غیره است.
- مجمع اصلی / قاب (شاسی دیزل ژنراتور): مجمع اصلی یا شاسی دیزل ژنراتور ساختاری است که تمامی اجزای فوق را در خود جای داده و نگهداری میکند. این بخش معمولاً شامل پایهها، فریم و سایر اجزای مکانیکی بوده که استحکام و پایداری دستگاه را تضمین خواهد کرد. شاسی، به عنوان یک چارچوب فلزی در انواع ثابت یا قابل حمل موجود است.
انواع دیزل ژنراتورها
انواع دیزل ژنراتورهای موجود بر اساس معیارهای مختلفی دستهبندی میشوند. این دستهبندیها به شما کمک میکنند تا بهترین دیزل ژنراتور را با توجه به نیازهای خاص خود بشناسید:
بر اساس تیپ مصرف:
- مصرف خانگی: دیزل ژنراتورهای مناسب برای مصارف خانگی معمولاً جریان خروجی حداکثر 32 آمپر و 230 ولت تک فاز دارند. این ژنراتورها برای آپارتمانها و منازل کوچک ویلایی استفاده میشوند.
- مصرف صنعتی: دیزل ژنراتورهای صنعتی برق سه فاز با ولتاژ 380 ولت تولید میکنند و محدودیت آمپر ندارند. این ژنراتورها به گونهای طراحی شدهاند که توان بالایی را تأمین کرده و برای استفاده در محیطهای صنعتی مناسب هستند.
بر اساس نوع مصرف:
- برق اضطراری: این ژنراتورها در موارد اضطراری مورد استفاده قرار میگیرند؛ به این معنا که در شرایطی که برق شهری یا شبکه قطع میشود، ژنراتور به صورت خودکار برق مورد نیاز را تأمین میکند. این نوع ژنراتورها در بیش از 70 درصد مواقع برای مراکز حیاتی مانند فرودگاهها، بیمارستانها، مراکز تجاری و تولیدی و سایر مکانهایی که قطع برق به عنوان یک بحران تلقی میشود، به کار میروند.
- برق پرایم: این نوع دیزل ژنراتورها در مکانهایی استفاده میشوند که برق شهری یا شبکه وجود ندارد یا استفاده از آن مجاز نیست، مانند معادن، کمپهای موقت، پروژههای عمرانی بینشهری و مواکب زیارتی. این ژنراتورها برای تأمین برق به صورت مداوم و طولانیمدت طراحی شدهاند.
- برق دائم: این ژنراتورها به گونهای طراحی شدهاند که میتوانند به صورت مستمر و مداوم برای تأمین برق استفاده شوند. با این حال، برای حفظ طول عمر و کارایی دستگاه، معمولاً توصیه میکنند که پس از حدود 8 ساعت کار مداوم، دستگاه برای چند ساعت متوقف شود.
بر اساس محیط استفاده:
- دیزل ژنراتور خشکی (زمینی): این دسته از انواع ژنراتور برای استفاده در محیطهای زمینی طراحی شدهاند و از سیستمهای آبخنک برای جذب و دفع حرارت موتور استفاده میکنند. ژنراتورهای زمینی معمولاً دارای رادیاتور هستند که آب را پس از جذب گرما از سیلندر خنک خواهند کرد.
- دیزل ژنراتور دریایی: این ژنراتورها برای استفاده در محیطهای دریایی مانند کشتیها طراحی شدهاند. برخلاف ژنراتورهای زمینی، این نوع از دیزل ژنراتورها از آب دریا یا رودخانه برای خنکسازی موتور استفاده میکنند. در این ژنراتورها آب پس از گردش در محفظه سیلندر و جذب گرمای موتور، حرارت خود را در یک مبدل حرارتی تخلیه خواهد داد.
بر اساس نوع سوخت:
- دیزل (گازوئیلسوز): دیزل ژنراتورها عمدتاً از گازوئیل به عنوان سوخت استفاده میکنند و این نوع ژنراتورها به دلیل راندمان بالا و مصرف بهینه سوخت در بسیاری از صنایع و کاربردهای سنگین به کار میروند. در بازار، به اشتباه برخی ژنراتورهای بنزینی و گازی نیز به عنوان دیزل ژنراتور معرفی میشوند، اما در واقع این دستهبندیها با دیزل ژنراتور تفاوت دارند.
- گازسوز: ژنراتورهای گازسوز از گاز طبیعی به عنوان سوخت استفاده میکنند و به طور علمی با دیزل ژنراتورها متفاوت هستند. این نوع ژنراتورها برای مصارف خاص و مناطقی که دسترسی به گاز طبیعی دارند، مناسباند.
بر اساس قدرت صدای خروجی:
- معمولی یا پر صدا: دیزل ژنراتورهای معمولی صدای خروجی بالایی دارند که بین 100 تا 120 دسیبل است. این میزان صدا برای انسان قابل تحمل بوده اما در درازمدت میتواند به شنوایی آسیب بزند. این نوع ژنراتورها بیشتر در پروژههای عمرانی و محیطهای خارج از شهر استفاده میشوند.
- سایلنت یا کمصدا: در این نوع ژنراتورها صدای خروجی تا 85 دسیبل کاهش یافته است و برای استفاده در محیطهای صنعتی و کارگاهی مناسب هستند.
- سوپر سایلنت یا خیلی کمصدا: این نوع ژنراتورها با صدای خروجی حدود 76 دسیبل برای استفاده در فضاهای مسکونی مناسب خواهند بود.
- اولترا سایلنت یا بدون صدا: این نوع ژنراتورها با صدای خروجی حدود 68 دسیبل برای استفاده در مکانهایی مانند بیمارستانهای خاص طراحی شدهاند و برای کاهش صدا معمولاً در اتاقهای جداگانه قرار میگیرند تا آنها را از محل کار افراد دور نگه دارند.
برندهای برتر انواع دیزل ژنراتور
برندهای برتر در حوزه تولید دیزل ژنراتور شامل شرکتهای مطرحی از اروپا و چین میشوند که به دلیل کیفیت بالا و عملکرد قابل اعتمادشان در سراسر جهان آنها را میشناسند. برخی از این برندها عبارتند از:
- برند سوئدی ولوو پنتا (Volvo Penta) با کارایی و دوام بالا
- برند انگلیسی پرکینز (Perkins) با کیفیت بالا برای کاربران صنعتی و پشتیبانی گسترده
- برند مطرح انگلیسی کامینز (Cummins) برای استفاده در پروژههای سنگین و با نیاز به مصرف دائم به کار، قابلیت اعتماد و کارکرد مستمر
- برند ویچای چین با مبدأ فرانسوی بادوین (Baudouin) مطابق با نیازها و توان مختلف
- برند معتبر چینی تلک (Tellhow) با کیفیت مناسب و قیمت رقابتی
جمعبندی
انواع دیزل ژنراتور بر اساس معیارهای مختلفی همچون تیپ و نوع مصرف، محیط استفاده، نوع سوخت و قدرت صدای خروجی دستهبندی میشوند. این تقسیمبندیها به کاربران یاری میرسانند تا بر اساس نیازهای خود، بهترین دیزل ژنراتور را انتخاب کنند. برای مثال، دیزل ژنراتورها میتوانند به دستههای خانگی و صنعتی، اضطراری و دائم به کار، خشکی و محیطهای آبی مانند دریا تقسیم شوند. همچنین، نوع سوخت مصرفی و میزان صدای تولیدی نیز از دیگر عوامل مهم در انتخاب و استفاده بهینه از دیزل ژنراتور هستند. انتخاب درست بر اساس این معیارها میتواند کارایی و طول عمر دستگاه را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
سوالات متداول
- دیزل ژنراتور چیست؟
دیزل ژنراتور با استفاده از سوخت دیزل، انرژی مکانیکی تولید شده توسط موتور را به انرژی الکتریکی تبدیل میکند.
- اجزای اصلی دیزل ژنراتور چیست؟
اجزای اصلی دیزل ژنراتور شامل موتور، دینام (ژنراتور)، سیستم سوخت، رگولاتور ولتاژ، سیستم خنککننده و اگزوز، سیستم روانکاری، شارژر باتری، کنترل پنل و شاسی دیزل ژنراتور است.
- چگونه میتوان دیزل ژنراتور مناسب برای پروژه خود را انتخاب کرد؟
بررسی انواع دیزل ژنراتور و معیار تقسیمبندی آن مانند نیاز به برق اضطراری یا دائم، نوع محیط استفاده، نوع سوخت مصرفی، میزان صدای مجاز در محیط و برندهای معتبر به انتخاب دستگاهی با کارایی و دوام بالا کمک میکنند.
بیشتر بخوانید:
بهترین برند دیزل ژنراتور در بازار داخلی
تفاوت الکتروموتور و ژنراتور چیست؟
نحوه انتخاب ژنراتور برق سه فاز چگونه است؟